Cây cảnh là một phần không thể thiếu trong không gian sống hiện đại. Không chỉ tạo điểm nhấn thẩm mỹ, cây cảnh còn giúp thanh lọc không khí, tạo môi trường sống trong lành hơn. Tuy nhiên, cũng như các loại cây trồng khác, cây cảnh dễ mắc phải các bệnh phổ biến, nếu không chăm sóc đúng cách sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe và vẻ đẹp của cây. Dưới đây là các bệnh thường gặp ở cây cảnh và các biện pháp phòng tránh chi tiết giúp cây luôn phát triển khỏe mạnh.

1. Vàng Lá Ở Cây Cảnh

Nguyên nhân:

Vàng lá là tình trạng phổ biến ở nhiều loại cây cảnh, nhất là những cây được trồng trong môi trường kín như trong nhà hoặc văn phòng. Nguyên nhân của bệnh vàng lá thường xuất phát từ việc cây không nhận đủ ánh sáng, thiếu dinh dưỡng hoặc bị tưới nước không đúng cách. Đất trồng thoát nước kém cũng là yếu tố dẫn đến hiện tượng này, khiến rễ cây bị úng và không hấp thụ đủ chất dinh dưỡng.

Triệu chứng:

Lá chuyển màu vàng, bắt đầu từ gốc và lan dần lên các lá phía trên.
Lá rụng sớm, cây trông khô cằn và yếu ớt.

Cách phòng tránh:

Tưới nước hợp lý: Điều đầu tiên cần làm là kiểm tra độ ẩm của đất trước khi tưới nước. Dùng ngón tay kiểm tra độ ẩm khoảng 2-3 cm dưới bề mặt đất. Nếu đất vẫn còn ẩm, không cần tưới thêm. Khi tưới, hãy tưới đều quanh gốc cây để nước thấm sâu và đều khắp rễ, tránh tình trạng nước chỉ tập trung một chỗ gây úng. Đồng thời, nên tưới vào buổi sáng sớm hoặc chiều muộn để cây có thời gian hấp thụ nước tốt hơn.
Ánh sáng tự nhiên: Cây cảnh trong nhà cần tiếp xúc với ánh sáng mặt trời ít nhất 4-6 giờ mỗi ngày. Hãy đặt cây gần cửa sổ hoặc những vị trí có ánh sáng tự nhiên chiếu vào. Nếu điều kiện không cho phép, có thể sử dụng đèn chiếu sáng nhân tạo dành cho cây cảnh để bù đắp lượng ánh sáng thiếu hụt. Lưu ý là cây cần ánh sáng nhẹ nhàng, không nên đặt cây trực tiếp dưới ánh nắng gay gắt buổi trưa.
Đất trồng: Khi trồng cây trong chậu, điều quan trọng là phải sử dụng loại đất có khả năng thoát nước tốt, chẳng hạn như đất trộn với cát, than bùn hoặc xơ dừa. Chậu trồng cũng cần có lỗ thoát nước dưới đáy để ngăn nước ứ đọng. Nếu đất trồng đã cũ và bị nén chặt, bạn nên thay đất mới hoặc làm tơi đất để tăng khả năng thoát nước và giúp rễ cây hô hấp tốt hơn.
Bổ sung dinh dưỡng định kỳ: Sử dụng phân bón định kỳ giúp cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho cây. Các loại phân bón giàu nitơ, sắt và magiê rất quan trọng trong việc duy trì màu xanh cho lá. Bạn có thể chọn phân bón hữu cơ hoặc phân bón chuyên dụng cho cây cảnh để bón định kỳ mỗi 1-2 tháng, tùy thuộc vào loại cây và điều kiện sinh trưởng.
Cắt tỉa lá vàng: Nếu cây đã bị vàng lá, hãy cắt bỏ những lá bị hư hỏng để tập trung dinh dưỡng cho các phần khác của cây. Việc này không chỉ giúp cây trông khỏe khoắn hơn mà còn ngăn ngừa bệnh lây lan sang các lá khác.

>> Xem thêm: Chia sẻ kiến thức về cây cảnh miễn phí

2. Nấm Mốc Và Bệnh Do Nấm Ở Cây Cảnh

Nguyên nhân:

Nấm mốc là một trong những bệnh thường gặp khi môi trường xung quanh cây quá ẩm và không thoáng khí. Việc tưới nước quá nhiều, nhất là vào buổi tối, khiến cây không có đủ thời gian để khô, tạo điều kiện cho nấm mốc phát triển. Ngoài ra, việc cây đặt ở nơi quá kín, thiếu lưu thông không khí cũng làm cho độ ẩm tăng cao, gây ra bệnh.

Triệu chứng:

Xuất hiện các vết trắng hoặc đen trên lá và thân cây.
Cây có dấu hiệu yếu đi, lá mất màu sắc tự nhiên, không sáng bóng.

Cách phòng tránh:

Tưới nước đúng thời điểm: Thời điểm lý tưởng để tưới cây là vào buổi sáng, khi ánh sáng mặt trời sẽ giúp nước bay hơi và cây có đủ thời gian để khô trước khi nhiệt độ giảm vào buổi tối. Tránh tưới cây vào buổi tối, vì điều này sẽ làm cho cây và đất xung quanh ẩm ướt suốt đêm, tạo điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển. Ngoài ra, bạn cần kiểm soát lượng nước tưới, tránh tình trạng tưới quá nhiều dẫn đến úng nước.
Giữ không gian thông thoáng: Đảm bảo không gian trồng cây luôn thông thoáng là yếu tố quan trọng để ngăn ngừa nấm mốc. Hãy đặt cây ở những vị trí có sự lưu thông không khí tốt, ví dụ như gần cửa sổ hoặc nơi có quạt nhẹ. Đối với các không gian kín, có thể sử dụng máy lọc không khí hoặc quạt nhỏ để giúp lưu thông không khí, giảm độ ẩm và ngăn ngừa sự phát triển của nấm.
Sử dụng đất và chậu thoát nước tốt: Lựa chọn loại đất trồng có khả năng thoát nước tốt là cách hữu hiệu để giảm độ ẩm xung quanh rễ cây. Đất trộn với cát, than bùn hoặc xơ dừa sẽ giúp tăng cường khả năng thoát nước. Đồng thời, hãy đảm bảo chậu cây có lỗ thoát nước dưới đáy để nước thừa có thể dễ dàng chảy ra ngoài, tránh tình trạng nước đọng lại quá lâu.
Sử dụng thuốc phòng nấm: Khi phát hiện cây có dấu hiệu nhiễm nấm, bạn nên ngay lập tức sử dụng các loại thuốc phòng nấm chuyên dụng để phun lên cây. Những loại thuốc này có thể giúp tiêu diệt bào tử nấm và ngăn ngừa sự lây lan. Bạn có thể tìm mua thuốc phòng nấm tại các cửa hàng cây cảnh, và nên tuân theo hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất để đạt hiệu quả cao nhất.
Vệ sin cây thường xuyên: Để ngăn ngừa nấm mốc, bạn cần thường xuyên lau sạch lá và thân cây để loại bỏ bụi bẩn và độ ẩm dư thừa. Dùng khăn ẩm lau nhẹ bề mặt lá, đặc biệt là phần dưới lá nơi thường xuyên tích tụ bụi và tạp chất. Điều này sẽ giúp cây quang hợp tốt hơn và ngăn chặn sự phát triển của nấm.
Kiểm tra và thay đổi môi trường sống cho cây: Nếu cây cảnh được đặt trong môi trường có độ ẩm cao hoặc không gian bí bách, bạn cần xem xét di chuyển cây đến vị trí khác có điều kiện thông thoáng hơn. Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng máy hút ẩm để giảm độ ẩm trong không khí, đặc biệt là trong những mùa mưa hoặc khu vực có độ ẩm tự nhiên cao.

>> Xem thêm:Tác Dụng Của Cây Cau Tiểu Trâm Và Cách Chăm Sóc Chi Tiết

3. Bệnh Thối Rễ Ở Cây Cảnh

Nguyên nhân:

Thối rễ là tình trạng rễ cây bị phân hủy do tiếp xúc với môi trường ẩm ướt trong thời gian dài. Tưới nước quá nhiều, đất trồng không thoát nước tốt, hoặc chậu cây không có lỗ thoát nước là những nguyên nhân chính dẫn đến bệnh thối rễ. Đây là một bệnh nghiêm trọng có thể gây chết cây nếu không được xử lý kịp thời.

Triệu chứng:

Lá cây héo, rụng và cây trông yếu ớt dù được tưới nước đều đặn.
Khi kiểm tra rễ, bạn sẽ thấy rễ bị đen, mềm và có mùi hôi.

Cách phòng tránh:

Kiểm soát lượng nước tưới: Điều quan trọng nhất trong việc phòng tránh thối rễ là kiểm soát lượng nước tưới. Chỉ tưới khi đất đã khô ở độ sâu khoảng 2-3 cm. Để xác định độ ẩm của đất, bạn có thể dùng ngón tay để kiểm tra trước khi tưới nước. Điều này giúp đảm bảo cây nhận đủ nước mà không bị ngập úng. Nên tưới vào buổi sáng để cây có đủ thời gian hấp thụ nước và khô ráo trước khi nhiệt độ giảm vào ban đêm.
Sử dụng đất thoát nước tốt: Để tránh tình trạng đất ứ đọng nước, hãy sử dụng loại đất trồng có khả năng thoát nước tốt. Đất nên được trộn thêm các thành phần như cát, xơ dừa hoặc than bùn để tăng cường độ thoáng khí và giúp nước thoát nhanh hơn. Khi trồng cây trong chậu, nên thường xuyên kiểm tra đất để đảm bảo nó không bị nén chặt quá mức, điều này có thể làm giảm khả năng thoát nước.
Chọn chậu có lỗ thoát nước: Khi trồng cây trong chậu, việc lựa chọn chậu có lỗ thoát nước dưới đáy là rất quan trọng. Các lỗ thoát nước sẽ giúp nước thừa dễ dàng chảy ra ngoài, ngăn ngừa tình trạng ngập úng cho rễ. Nếu chậu cây bạn đang dùng không có lỗ thoát nước, hãy thay thế bằng chậu mới hoặc tự tạo lỗ thoát nước để đảm bảo cây không bị ngập nước.
Thay đất và kiểm tra rễ: Nếu phát hiện cây có dấu hiệu thối rễ, bạn cần nhanh chóng thay đất và kiểm tra tình trạng rễ. Trước tiên, hãy cẩn thận lấy cây ra khỏi chậu, loại bỏ đất cũ và cắt bỏ những phần rễ bị thối hoặc đổi màu. Sau đó, trồng lại cây vào chậu mới với đất tơi xốp và thoát nước tốt. Điều này sẽ giúp ngăn chặn sự lây lan của bệnh và cho cây cơ hội phục hồi.

4. Sâu Bọ Hại Cây

Nguyên nhân:

Sâu bọ hại cây là một vấn đề phổ biến đối với các loài cây cảnh, đặc biệt là cây được trồng trong môi trường kín hoặc ít thông thoáng như nhà ở, văn phòng. Các loài côn trùng gây hại thường gặp nhất bao gồm rệp, nhện đỏ, ve và bọ trĩ. Chúng tấn công cây bằng cách hút nhựa từ lá, thân, và thậm chí là rễ, khiến cây bị suy yếu nhanh chóng.

Rệp:

Rệp là loài côn trùng rất nhỏ, thường tụ tập thành đàn ở mặt dưới của lá và các mầm non. Chúng hút nhựa từ lá, làm cho lá mất màu sắc tự nhiên, trở nên vàng úa và khô héo. Ngoài ra, rệp còn tiết ra chất dịch mật, làm lá trở nên dính và dễ tạo điều kiện cho nấm bồ hóng phát triển.

Nhện đỏ:

Nhện đỏ thường xuất hiện nhiều khi thời tiết khô nóng hoặc cây bị thiếu độ ẩm. Loài này cực kỳ nhỏ, khó nhận ra bằng mắt thường nhưng có thể tạo ra những màng mỏng trên lá và thân cây. Nhện đỏ tấn công lá bằng cách hút nhựa từ bên trong, khiến lá xuất hiện các đốm nhỏ màu vàng hoặc trắng và cuối cùng là khô héo.

Bọ trĩ:

Bọ trĩ có kích thước rất nhỏ và thường gây hại bằng cách đục thủng lá cây để hút nhựa. Khi bị bọ trĩ tấn công, lá cây sẽ xuất hiện các vết đốm li ti và thường có dấu hiệu xoăn lại, chuyển màu vàng hoặc bạc, khiến cây mất sức sống và phát triển chậm chạp.

Điều kiện thúc đẩy sự phát triển của sâu bọ:

Môi trường ẩm ướt và không thông thoáng là những điều kiện lý tưởng để sâu bọ phát triển. Khi cây bị đặt ở nơi có ánh sáng yếu hoặc không được chăm sóc cẩn thận, cây dễ trở thành mục tiêu của các loài côn trùng này. Ngoài ra, việc cây bị stress do thiếu dinh dưỡng hoặc tưới nước không đúng cách cũng có thể làm suy yếu hệ thống phòng thủ tự nhiên của cây, khiến sâu bọ dễ dàng tấn công.

Triệu chứng:

Xuất hiện các vết đốm nhỏ màu trắng hoặc đen trên lá.
Lá có dấu hiệu cuộn tròn, héo úa, và rụng sớm.

Cách phòng tránh:

Kiểm tra thường xuyên: Việc kiểm tra cây thường xuyên, ít nhất mỗi tuần một lần, là cách hiệu quả nhất để phát hiện sớm sự xâm nhập của sâu bọ. Khi phát hiện các dấu hiệu như đốm trên lá, lá cuộn tròn, hoặc xuất hiện mạng nhện, cần xử lý ngay lập tức để ngăn ngừa sự lây lan.
Sử dụng thuốc trừ sâu: Các loại thuốc trừ sâu tự nhiên như dầu neem là giải pháp an toàn và hiệu quả để kiểm soát sâu bọ mà không gây hại cho cây hoặc môi trường. Dầu neem hoạt động bằng cách làm ngưng trệ sự phát triển và sinh sản của côn trùng. Bạn có thể phun dầu neem trực tiếp lên lá và thân cây mỗi 1-2 tuần một lần để ngăn chặn sự xâm nhập của sâu bọ
Vệ sinh cây: Dùng khăn mềm lau sạch lá và thân cây để loại bỏ bụi bẩn và côn trùng ẩn náu.
Tạo điều kiện cho thiên địch phát triển: Một số loài côn trùng thiên địch, như bọ rùa và ong ký sinh, có khả năng tiêu diệt sâu bọ gây hại. Bạn có thể thu hút những loài này đến gần cây bằng cách trồng thêm các loại cây thu hút thiên địch hoặc không sử dụng thuốc hóa học quá mạnh.

5. Bệnh Khô Lá Ở Cây Cảnh

Nguyên nhân:

Bệnh khô lá ở cây cảnh là một trong những vấn đề phổ biến mà người trồng cây trong nhà thường gặp phải. Nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng này thường xuất phát từ việc cây không được cung cấp đủ lượng nước cần thiết, hoặc môi trường sống của cây quá khô, đặc biệt trong điều kiện có sử dụng điều hòa không khí hoặc trong những giai đoạn thời tiết hanh khô.

Thiếu nước:

Khi cây không được cung cấp đủ nước, lá sẽ nhanh chóng mất đi độ ẩm cần thiết để duy trì trạng thái mềm mại, dẫn đến việc lá trở nên khô, nhăn nheo. Đây là tình trạng dễ xảy ra khi người chăm sóc cây bỏ qua việc kiểm tra độ ẩm của đất hoặc chỉ tưới nước ở phần bề mặt mà không tưới sâu vào rễ.

Môi trường khô:

Môi trường xung quanh cây quá khô, đặc biệt là trong phòng có sử dụng máy điều hòa, sẽ làm giảm đáng kể độ ẩm không khí, gây ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình trao đổi nước của cây. Khi không khí thiếu độ ẩm, cây sẽ bị mất nước qua quá trình thoát hơi nước từ lá, khiến lá bị khô và dần dần chuyển màu nâu.

Thiếu độ ẩm trong không khí:

Ngoài việc thiếu nước từ đất, cây cảnh cũng cần có độ ẩm nhất định trong không khí để duy trì sự phát triển khỏe mạnh. Trong điều kiện độ ẩm không khí thấp, cây sẽ mất khả năng duy trì độ ẩm tự nhiên, và điều này làm lá cây dần khô, bắt đầu từ phần đầu lá rồi lan dần ra cả lá.

Triệu chứng:

Lá bị khô, nhăn nheo và dễ rụng.
Đầu lá chuyển màu nâu và dần dần lan rộng ra toàn bộ lá.

Cách phòng tránh:

Tăng cường độ ẩm: Một trong những cách hiệu quả nhất để ngăn chặn bệnh khô lá là tăng độ ẩm trong không gian xung quanh cây. Có thể sử dụng máy phun sương để tạo ra hơi nước, giúp không khí luôn ẩm, đặc biệt là trong những ngày thời tiết khô hanh. Đặt một khay nước gần cây cũng là một biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả, giúp giữ ẩm cho không gian xung quanh.
Tưới nước đều đặn: Đảm bảo rằng cây được tưới nước đúng thời điểm và đúng lượng. Thời gian tốt nhất để tưới cây là vào buổi sáng sớm, khi nhiệt độ còn thấp và cây có thời gian cả ngày để hấp thụ nước. Đừng tưới nước quá nhiều vào buổi tối, vì nước không kịp bay hơi, dẫn đến hiện tượng ngập úng hoặc làm cây dễ bị thối rễ. Kiểm tra độ ẩm của đất bằng cách chạm vào lớp đất trên cùng hoặc sử dụng que đo độ ẩm trước khi tưới.
Sử dụng dung dịch dưỡng ẩm: Ngoài việc tưới nước cho đất, việc phun dung dịch dưỡng ẩm lên bề mặt lá cũng giúp cây giữ được độ ẩm cần thiết và tránh tình trạng khô lá. Dung dịch này có thể mua sẵn tại các cửa hàng cây cảnh hoặc tự pha chế bằng nước và một ít phân bón lá loãng. Phun đều lên lá mỗi tuần một lần giúp lá duy trì độ mềm mại, bóng đẹp.
Đặt cây ở nơi thoáng gió: Dù cây cần độ ẩm cao nhưng cũng không nên để cây trong môi trường quá bí bách hoặc quá ẩm ướt. Hãy đảm bảo cây được đặt ở nơi thoáng gió và có ánh sáng tự nhiên. Ánh sáng mặt trời giúp cây quang hợp hiệu quả hơn, còn không gian thoáng giúp điều chỉnh độ ẩm không khí tự nhiên, giữ cho cây luôn trong trạng thái cân bằng.

Chăm sóc cây cảnh không chỉ đòi hỏi sự quan tâm và kiên nhẫn mà còn cần nắm vững những kiến thức về các bệnh thường gặp. Hiểu rõ nguyên nhân và triệu chứng của các bệnh như vàng lá, thối rễ, nấm mốc, sâu bọ hay khô lá sẽ giúp bạn có những biện pháp phòng tránh kịp thời và hiệu quả. Một cây cảnh khỏe mạnh không chỉ làm đẹp không gian mà còn mang lại nguồn năng lượng tích cực cho môi trường sống.